Šta Tužilaštvo istražuje u FZO RS: Kako su nabavljeni neupotrebljivi respiratori vrijedni 20 miliona KM?

Prema izvorima Žurnala, Kusturić ima status osumnjičenog, a tužilaštvo posjeduje svu dokumentaciju koja dokazuje malverzacije prilikom sklapanja ugovora FZO sa firmom”Medietik” i njenim tadašnjim direktorom Željkom Babićem o nabavci i transportu spornih respiratora u vrijednosti od oko dvadeset miliona KM

Direktor Fonda zdravstvenog osiguranja (FZO) Republike Srpske Dejan Kusturić glavna je meta akcije “Luna”, koju su u Banjaluci sproveli pripadnici  Agencije za istrage i zaštitu BiH (SIPA), po nalogu banjalučkog Okružnog suda i pod nadzorom Posebnog odjeljenja za za suzbijanje korupcije, organizovanog i najtežih oblika privrednog kriminala Republičkog javnog tužilaštva, uz asistenciju Uprave za okrganizovani kriminal MUP RS.

Službenici SIPA-e su pretresli Kusturićevu kuću, FZO RS, kao i prostorije banjalučke firme “Medietik”. Iz SIPA-e je saopšteno da za sada niko nije uhapšen, a ranije je Žurnal isti odgovor dobio iz Republičkog javnog tužilaštva. Prema izvorima Žurnala, Kusturić ima status osumnjičenog, a tužilaštvo posjeduje svu dokumentaciju koja dokazuje malverzacije prilikom sklapanja ugovora FZO sa firmom”Medietik” i njenim tadašnjim direktorom Željkom Babićem o nabavci i transportu spornih respiratora u vrijednosti od oko dvadeset miliona KM.

„Fond zdravstvenog osiguranja Republike Srpske je od ponuđača "Medietik" nabavio 165 respiratora, koji su isporučeni zdravstvenim ustanovama u Republici Srpskoj, od kojih 85 nije pogodno za upotrebu kod pacijenata. Nabavkom respiratora i medicinske opreme firma "Medietik" ostvarila je prihod u visini od oko 12 miliona KM, dok je budžet Republike Srpske oštećen za više od četiri miliona KM", saopšteno je iz Republičkog javnog tužilaštva.

Nakon pandemije COVID-19, firma “MEDIETIK” je promijenila upravljačku strukturu, pa je sada na čelu te firme Cvetana Borenović, dok su raniji direktori bili braća Željko i Vladislav Babić. Željko Babić je suprug Ane Trišić Babić, savjetnice za spoljnu politiku predsjednika RS Milorada Dodika, dok je supruga Dejana Kusturića zaposlena u Dodikovom kabinetu. Brat Dejana Kusturića je Boban Kusturić, direktor Helikopterskog servisa RS i jedan od Dodikovih najodanijih kadrova.

MILION PO MILION ZA NABAVKE

O malverzacijama Kusturića i firme “Medietik” prilikom nabavke spornih respiratora i ostale medicinske opreme i sredstava, Žurnal je prvi pisao prije više od četiri godine. Tako je tokom “tri ključne sedmice”, tačnije od 25. marta do 13. aprila 2020. godine, Kusturić u ime FZO RS nezakonito sklopio ugovore u vrijednosti od 39.448.413 KM. Samo firmi “Medietik” za opremu i potrošni materijal dao je 34.755.413 KM.

Pozivajući se na famozni član 10. Zakona o javnim nabavkama Bosne i Hercegovine, Kusturić je mimo procedure javnih nabavki, kupovao medicinsku opremu od kompanije u vlasništvu braće Babić.

Iako se član 10. ovog Zakona, koji predviđa izuzeće od provođenja bilo kakvog postupka javnih nabavki, odnosi samo na slučajeve hitnosti, kada se potrebna oprema mora nabaviti u roku od sat ili dva, najkasnije u roku od 24 sata od proglašenja vanrednog događaja, to nije spriječilo Kusturića i FZO RS da danima i sedmicama nakon proglašenja pandemije nezakonito sklapa milionske ugovore, vrijednosti od skoro 40 miliona maraka, od čega najviše sa “Medietikom”.

Agencija za javne nabavke, u dopisu od 17. marta, jasno je upozorila sve ugovorne organe da u novonastalim okolnostima pandemije COVID-19, ukoliko je baš neophodno, opremu i usluge mogu nabavljati metodom takozvanog “pregovaračkog postupka bez objave obavještenja”. Naglašeno je da se izuzeće iz Zakona može koristiti samo u “slučaju krajnje hitnosti” odnosno, kako su rekli  “u roku od 1 ili 2 sata”. Međutim, FZO je 25. marta sklopio ugovor sa “Medietikom” o nabavci “respiratora i ostalog potrošnog materijala”. Dakle, ni minut, ni sat, ni dva, nego osam dana nakon saopštenja Agencije, Kusturić je dao 2.166.900 KM.

Svjesno kršeći Zakon, Kusturić i FZO su, ohrabreni nedostatkom reakcija, nastavili da od iste firme, mimo bilo kakve procedure, nabavljaju sve i svašta. Dva dana nakon što je Babiću dao više od dva miliona za “respiratore i ostali potrošni materijal”, Kusturić je od iste firme nabavio “maske,  rukavice i višekratna odijela” za 1.822.000 miliona KM, a onda im je, nakon tri dana, dao 10.988.757 KM za, kako stoji u dokumentu u posjedu Žurnala -  za “nabavku potrošnog medicinskog materijala potrebnog za sprečavanje širenja korona virusa”, ma šta to značilo.

Devet dana nakon sklapanja ovog ugovora , FZO RS od “Medietika” naručuje “ventilatore za intenzivnu njegu” u vrijednosti od 6.722.756 KM. Potom, samo nakon četiri dana, ponovo od iste kompanije Fond nabavlja “ventilatore za intenzivnu njegu”. Ovaj put za 13.055.000 KM. Dio nabavljenih respiratora, kako se nezvanično tvrdi, nikada nije korišten za liječenje pacijenata, već je transportovan u bolnice širom RS, gdje po podrumima skupljaju prašinu.

"Do sada pribavljenim dokazima tužilaštvo je utvrdilo da postoje osnovi sumnje da je Kusturić, koristeći okolnosti proglašenja pandemije korona virusa, iskoristio svoj službeni položaj i ovlašćenje vršioca dužnosti direktora, te proveo javnu nabavku respiratora i medicinske opreme za ponuđačem "Medietik", bez prethodno utvrđene tehničke specifikacije, količine respiratora kao i vrijednosti istih", navedeno je u saopštenju Tužilaštva.

Osim što se na takav načim provodila nabavka respiratora, dodatni novac odlazio je na njihov transport i avionski prevoz, što je dodatno plaćeno iz budžeta, mada je prema sklopljenim ugovorima bilo precizirano da su troškovi transporta medicinske opreme uključeni u definisanu cijenu.

TRI HAPŠENJA, JEDNA PRESUDA

U Republici Srpskoj ovo je treće hapšenje u vezi sa aferama nazvanim “korona ugovori”.  U septembru 2022. godine uhapšen je bivši direktor Instituta za javno zdravstvo RS (IJZ RS) Branislav Zeljković, koga je Republičko javno tužilaštvo optužilo za najteži oblik zloupotrebe službenog položaja, za koji je zaprijećena zatvorska kazna do 15 godina zatvora.

Tužilaštvo je optužilo Zeljkovića, nekadašnjeg bliskog saradnika Nenada Stevandića, predsjednika stranke Ujedinjena Srpska, da je nabavkom medicinske opreme po višestruko većim cijenama od nabavnih, koje je u ime IJZ RS provodio po prethodnom dogovoru sa optuženima, sebi pribavio protivpravnu imovinsku korist u iznosu od najmanje 335.000 KM.

Žurnal je ranije objavio da je dio tog nezakonito stečenog novca korišten i za potrebe Stevandićeve stranke, na šta ukazuje i svjedočenje na suđenju jednog od optuženih, Saše Markovića, direktora banjalučke fime “Travel for fun”, koji je jasno i glasno rekao da je u kovertama i fasciklama Zeljkoviću u prostorijama US u Banjaluci predao 250.000 KM.

U prvoj aferi “korona ugovori”, osim Zeljkovića i Markovića, kome je nelegalnim nabavkama omogućena zarada veća od pola miliona maraka, optuženi su i Slavko Bojić i “Procontrol” d.o.o.Banjaluka, koji su na ovaj način nezakonito stekli više od 240 hiljada KM, te Sani Crljić i njegova „Sineks laboratorija“, koji su nelegalno ostvarili dobit od 28.700 KM.

Skoro dvije godine pred Okružnim sudom u Banjaluci traje suđenje Zeljkoviću i ostalima. Prema navodima u optužnici Zeljković je, kršeći procedure javnih nabavki i primjenjujući pregovarački postupak bez obavještenja o javnoj nabavci i direktni sporazum za nabavku zaštitnih maski, medicinskih odijela i termalnih kamera od nekvalifikovanih ponuđača, po cijenama višestruko većim od nabavnih, najgrublje zloupotrebio svoj položaj i ovlaštenja direktora IZJ RS i tako oštetio budžet RS za više od milion i 300 hiljada KM.

Do sada je zbog “korona ugovora” presuđen samo Mladen Gajić, direktor bolnice “Sveti apostol Luka” u Doboju, koji je skoro pa na kraju lanca u ugovorima zbog kojih su budžeti "olakšani" za desetine miliona maraka.

Gajića je banjalučki Okružni sud osudio na deset mjeseci zatvora za nesavjestan rad u službi, nakon što je on prethodno sa Republičkim tužilaštvom sklopio sporazum o priznanju krivice. Direktor bolnice osuđen je jer je tokom vanrednog stanja 2020. pregovaračkim postupkom bez objave obavještenja, od turističke agencije “Travel for fun” Saše Markovića, za 136.890 KM, kupio zaštitnu medicinsku opremu.

NOVI PRAVOSUDNI PARADOKS

Potpuno je jasno da su direktori IZJ RS i FZO RS, kao i direktori bolnica zloupotrijebili pandemiju korona virusa i proglašenje vanrednog stanja da bi, pod plaštom brige za narod i nabavke medicinske opreme, za sebe i bliske firme omogućili nezakonitu imovinsku korist. Nema sumnje da Zeljković i Kusturić nisu radili “na svoju ruku”, već su za mutne poslove i sporne nabavke medicinske opreme imali odobrenje “sa vrha”.

S obzirom na vrlo upitan rad pravosuđa u Republici Srpskoj i na osnovu ranijih oslobađajućih presude koje su donesene protiv nekadašnjih visokih entitetskih funkcionera, poput bivšeg premijera Aleksandra Džombića, u slučaju afere “Alumina”, te nekadašnje direktorice Agencije za bankarstvo RS, u slučaju “Bobar banka”, teško je očekivati da će Zeljković i Kusturić biti adekvatno kažnjeni za nedjela koja su počinili.

Možda Zeljković i bude presuđen na dugogodišnju kaznu zatvora, jer je Nenad Stevandić davno digao ruke od njega, pa bi bivši direktor IJZ RS mogao poslužiti kao primjer na kojem će se prelomiti sve afere iz vremena pandemije korona virusa.

Dejan Kusturić je funkcioner SNSD-a, na čelu je FZO RS od 2016. godine. Od tog vremena do danas iskakale su brojne afere u vezi sa radom Fonda i samog Kusturića, ova institucija je u ogromnoj finansijskoj dubiozi, ali je Kusturić opstao u direktorskoj fotelji.

Čak i ako bude uhapšen u akciji “Luna”, teško da će biti zadržan u pritvoru. Jednostavno, umjesto da angažuje svog advokata, može da zatraži advokata po službenoj dužnosti, koji zbog štrajka advokata i zapriječenih velikih novčanih kazni ne prihvataju slučajeve. U tom slučaju sudovima su “vezane” ruke, pa privedene posle kriminalističke obrade u policiji i tužilaštvima puštaju na slobodu. 

Piše: Ljiljana Kovačević
Foto naslovna: FZO RS/Dejan Kusturić
Izvor: zurnal.info

Pratite portal Infomedia Balkan i na društvenim mrežama: Fejsbuk i Tviter