Politico: Dvolična strategija Evropske unije prema Balkanu
Zašto ova regija tako sporo napreduje? Kriva je evropska hipokrizija.
Evo jedne smjele ideje: Šta bi bilo kada bi političari Evropske unije prestali tapšati autokratske vođe po ramenu svaki put kada pobijede na izborima i daju novu hrpu praznih obećanja?
Nakon što je vladajuća Srpska napredna stranka osvojila ubjedljivu pobjedu na parlamentarnim izborima u nedjelju, nekoliko evropskih lidera stali su u red za čestitanje. Bez obzira što nijedna druga stranka nije imala nikakve šanse. Ili što predsjednik Srbije Aleksandar Vučić, vođa vladajuće stranke, kontroliše državne institucije i medije i što je iskoristio krizu izazvanu virusom korona da još više ograniči građanska prava i slobode.
Ono što je nepojmljivo u režimima kao što su Rusija ili Turska nekako se smatra prihvatljivim kada se dešava na Zapadnom Balkanu. Bivši predsjednik Evropskog vijeće Donald Tusk objavio je svoje čestitke na Twitteru, kazavši da je taj rezultat “dokaz povjerenja građana i vaše učinkovitosti” moleći Vučića da “iskoristi ovaj uspjeh za evropski put Srbije i za dobro naroda, uključujući i poraženu stranu. Više moći, više odgovornosti.” Austrijski kancelar Sebastian Kurz takođe je bio među onima koji su mu čestitali.
Više od decenije, prestavnici EU igraju po istim pravilima. Propovijedaju važnost evropskih vrijednosti, demokratije, vladavine prava i ljudskih prava na Zapadnom Balkanu, dok istovremeno podržavaju političare poput Vučića, koji tretira iste te vrijednosti sa neskrivenim prezirom.
Vučićevo stezanje kontrole u Srbiji nije se desilo preko noći. Ona je jačala u većem dijelu decenije tokom koje je on prihvaćen kao nada Evropske unije za evropsku Srbiju.
Razumljivo je da su ove kontradiktorne poruke doprinijele odugovlačenju reformi i eroziji povjerenja u EU među građanima Srbije i drugdje u regiji, gdje zapadne vlade takođe okreću glavu na drugu stranu od nedemokratskog ponašanja u ime političke stabilnosti.
Pa ipak, evropski lideri još uvijek gledaju zbunjeno kada države ostvare malo ili nimalo napretka u demokratskim reformama, i obilježavaju regiju kao "tempiranu bombu" koja nije spremna da se pridruži Evropskoj uniji u skorije vrijeme.
Razlog u pozadini ovog začaranog kruga nije neka misterija. To je evropska hipokrizija.
"Ako EU nastavi da prikazuje uljepšanu sliku situacije u Srbiji i koristi uvijen jezik, samo će još više doprinijeti slabljenju pro-EU raspoloženja i dalje obeshrabriti iskreno prodemokratske i reformističke snage”, navela je u svom izvještaju o budućnosti procesa proširenja opoziciona stranka u Srbiji Građanska platforma, koja je bojkotovala izbore u nedjelju.
Njihove riječi trebalo bi da budu upozorenje evropskim liderima. Opasnost da će EU prokockati svoj kredibilitet na Zapadnom Balkanu je stvarna.
Naša dvolična politika prema Balkanu neizbježno će nam se obiti o glavu. Svaki put kada izaberemo stabilokratiju umjesto sistemske transformacije na Zapadnom Balkanu, podrivamo vlastitu investiciju u regiji i vlastitu sigurnost — da ne pominjem budućnost miliona Evropljana na Zapadnom Balkanu.
Ono što mi nazivamo “neuspjelim državama” zapravo su države koje smo mi iznevjerili. Umjesto da se žalimo na odsustvo napretka, ili recikliramo stare pristupe u novoj "Balkanskoj strategiji, ili da gomilamo nove kriterije za pristup članstvu u EU, EU treba da preispita cijeli svoj pristup.
Naši lideri moraju uložiti dodatni napor i učiniti insistiranje na standardima i vrijednostima EU temeljnim elementom bilateralnih odnosa i odnosa između EU i Zapadnog Balkana na svakom sastanku sa svojim partnerima u regiji.
Ovo će, naravno, zahtijevati od njih da rade ono što pričaju, da budu nosioci promjena na Balkanu, a ne da budu vjetar u leđa jednoj političkoj stranci ili jednom lideru. Podrška bi trebalo da bude rezervisana za prodemokratske snage koje se bore za prava i slobode pojedinaca i mijenjaju pravac svoje države.
EU ne bi trebalo da pomaže liderima poput Vučića da zabetoniraju status quo. Za promjenu taktike biće potrebna upornost, integritet i prije svega hrabrost. Ali zar to nije bolji primjer koji EU može dati?
Teresa Reiter je šefica komunikacija u Evropskom forumu Alpbach i bivša politička savjetnica za vanjsku i evropsku politiku, odbranu, migracije i razvojnu saradnju u Austrijskom parlamentu.
Prevod: Milica Plavšić
Izvor: politico.eu/6yka.com
Pratite Infomedia Balkan i na facebook-u:
https://www.facebook.com/infomediabalkan/?ref=bookmarks
