Kako oni koji imaju novac i tzv. biznismeni uz pomoć vlasti protjeruju stanovništvo? Ima li milosti za radnice u tekstilu?
Šta se dešava sa tekstilnim radnicima u preduzeću „Mraz“ iz Nevesinja, zašto se nekažnjeno krše njihova prava i rade za minimalac? Zašto država i kontrolni organi ne zaštite njihova prava? Pročitajte tekst profesorice Zage Grahovac, povjerenika Za pravdu i red – liste Nebojše Vukanovića u Nevesinju.
IMA LI MILOSTI PREMA RADNICAMA U TEKSTILU ?
Iako je tekstilna industrija na cijelom Balkanu odavno postala sinonim za iskorištavanje radnika, odluka kompanije “Mraz“ sa Pala da kupi nevesinjsku fabriku tekstila ‘Klaudia“ i otvori pogon za više od 100 radnika, prije samo nekoliko mjeseci činila se obećavajućom i važnom za očuvanje tradicije tekstilne proizvodnje u Nevesinju. Za stimulisanje otvaranja ovog tekstilnog pogona Opština Nevesinje je iz namjenskih donacija Vlade Republike Srpske privrednom društvu “Mraz“ odobrila novčana sredstva od 230.000 KM te sa pomenutim preduzećem potpisala Memorandum o poslovnoj saradnji.
Pogon je počeo sa radom u avgustu 2021. godine a zaposlene su 62 žene, većinom one koje su radile u fabrici tekstila “Klaudia“ ali i nekoliko novih radnica. Tada je najavljeno da će u narednim fazama biti zaposleno ukupno 150 radnika.
Međutim, samo nekoliko mjeseci nakon otvaranja , radnice sve glasnije izražavaju nezadovoljstvo uslovima u kojima rade te je, po našim saznanjima, najmanje 8 radnica napustilo firmu u posljednja dva mjeseca. Jedna od njih je Jelica Terzić, majka četvoro djece i bivša radnica fabrike “Klaudia“. Mizerna plata od 590 KM koliko tekstilne radnice dobijaju za 40 sati svog rada ne obezbjeđuje ni osnovno pravo koje bi poslodavac trebao da osigura zaposlenima, a to je da rade i ŽIVE od svog rada. “Istini za volju, sve smo potpisale ugovor kojim pristajemo na minimalnu platu ali ono na šta nismo pristale a što je glavni uzrok nezadovoljstva svih radnica su najmanje dvije radne subote mjesečno, tj. dodatnih 16 sati rada koji nije plaćen, kao i čest prekovremeni rad prilikom isporuke robe koji se takođe ne plaća, što je iskorištavanje koje vrijeđa ljudsko dostojanstvo“, zaključuje Jelica.
Iako rad u tekstilnoj industriji nikada nije bio primamljiv niti su plate bile na zavidnom nivou, sve radnice su saglasne u tome da su uslovi koje su imali kod prethodnog poslodavca bili mnogo povoljniji te da je “Klaudia“maksimalno poštovala prava radnika. “ Radnice su, između ostalog, tada imale topli obrok u iznosu od 3,50 KM dnevno a u marketu “Swisslion“ Nevesinje same su birale hranu u toj vrijednosti.“
Odlukom Vlade Republike Srpske od 22.2.2022. utvrđena je visina toplog obroka od 8,00 KM za svaki dan koji radnik provede na poslu a ukoliko je trošak toplog obroka koji organizuje poslodavac manji od toga, poslodavac je dužan radniku isplatiti razliku u novcu. Radnice kompanije “Mraz“ tvrde da topli obrok koji im poslodavac isporučuje na radno mjesto ne iznosi više od 2,00 -2,50 KM po danu dok im se razlika koja im pripada ne isplaćuje.
U oblasti tekstilne industrije koja je nekada zapošljavala hiljade radnika sada ne postoji ni sloboda sindikalnog organizovanja. Kolektivni ugovori nisu potpisani ili se ne poštuju pa poslodavci nemaju obavezu da isplaćuju platu veću od minimalne, što je naročito primamljivo velikim svjetskim proizvođačima.
Na odjeći poznatih brendova “Greiff“ i “Kübler’ ‘iz Njemačke sa kojima sarađuje firma “ Mraz“ piše “ Made in Europe“, a radnice koje proizvode ovu skupu odjeću plaćene su nažalost gore nego one koje rade u Bangladešu ili Kini. One čak i ne traže platu veću od minimalne. Ono što traže je da se plati prekovremeni rad.
Piše: Zagorka Grahovac
Izvor: nebojsavukanovic.info
Pratite portal Infomedia Balkan i na društvenim mrežama: Fejsbuk i Tviter
