Dr Milan Blagojević: Suštinski dijelovi konačne presude u predmetu Kovačević protiv BiH
U srijedu 1. oktobra 2025. godine Evropski sud za ljudska prava (Veliko vijeće) objavio je konačnu presudu tog suda u predmetu Slaven Kovačević protiv Bosne i Hercegovine.
Radi se o obimnom tekstu, jer presuda ima 85 stranica (u verziji na engleskom jeziku), iz kojeg se može izdvojiti sledeća suština.
Ona počinje na str. 79 u stavu 202 presude, u kojem Sud sublimira predmet tako što ukazuje na to da se Kovačević žalio tvrdeći da su mu povrijeđena prava time što samo birači nastanjeni u Republici Srpskoj mogu glasati za srpske delegate u Domu naroda Parlamentarne skupštine BiH te da su izbori u Republici Srpskoj organizovani na način koji bolje obezbjeđuje biračima uticaj na izborni rezultat (za navedeni Dom), u poređenju sa sistemom u Federaciji BiH.
S tim u vezi, a kako dalje stoji u istom stavu presude, Kovačević se žalio na nemogućnost da, kao rezident Federacije BiH, uzme učešće na izborima u Republici Srpskoj, zagovarajući da BiH treba biti jedna izborna jedinica u kojoj bi svi građani birači bili uključeni u izbore svih delegata u Domu naroda na cijeloj teritoriji BiH, bez obzira na etničku pripadnost.
Odgovarajući na ove navode Kovačevića Sud najprije u stavu 202 presude iznosi da u navedenim Kovačevićevim argumentima ne nalazi da oni sadrže elemente diskriminatornog tretmana, kako na grupnom tako ni na nivou pojedinca, a kao razloge za to Sud je u stavu 203 presude iznio sledeće razloge.
S tim u vezi Sud podsjeća na činjenicu da je veoma uobičajena crta evropskih izbornih sistema, koja je svojstvena ne samo federalno uređenim državama kakva je BiH nego i državama koje nisu federacije, da se državna teritorija u izborne svrhe dijeli u odgovarajuće izborne jedinice koje prate i zahtjevi za prebivalištem u tim jedinicama radi ostvarivanja biračkog prava.
Zbog toga Sud, kako se dalje navodi u stavu 203 presude, prihvata da izborni sistem koji nameće teritorijalnu vezu između birača i njihovih izabranih predstavnika ostvaruje legitimni cilj kompatibilan sa principom vladavine prava i opštim ciljevima Evropske konvencije o ljudskim pravima.
Države, kako odmah nastavlja Sud, imaju široko postavljene granice procjene u toj sferi i mogu birati da uspostave izborne jedinice zasnovane na postojećim administrativnim granicama, ili na drugim administrativnim, geografskim ili ustavnim kriterijumima koje one mogu slobodno da odrede, uzimajući u obzir svoje specifične potrebe i uslove
Polazeći od upravo rečenog, Sud u stavu 205 svoje presude, prihvatajući ga (slučaj BiH), podsjeća na to da je slučaj Bosne i Hercegovine specifičan, jer je njen ustavni sistem uspostavljen Dejtonskim mirovnim sporazumom na takav način da se BiH sastoji od dva entiteta - i Brčko distrikta koji je njihov kondominijum.
Zbog toga, kako stoji u stavu 206 presude, za potrebe uspostavljanja Doma naroda Parlamentarne skupštine BiH svaka skupina birača ostvaruje svoja biračka prava u svojim jedinicama unutar odgovarajućeg entiteta, istina ne neposredno već putem odgovarajućih zakonodavnih organa unutar svakog od entiteta.
To je, kako ističe Sud u stavu 207 svoje presude, rezultat toga što je BiH visoko decentralizovana država složene ustavne strukture izgrađene međunarodnim mirovnim sporazumom, u kojoj oba entiteta imaju svoje predstavnike u Domu naroda pa zbog toga svi građani koji imaju biračko pravo to pravo ostvaruju tako što u svom entitetu indirektno participiraju u izbornom procesu za Dom naroda Parlamentarne skupštine BiH.
U vezi sa Kovačevićevim tvrdnjama o izborima za Predsjedništvo BiH, Sud u stavu 211 presude između ostalog ističe i da je Predsjedništvo BiH dizajnirano da bi se osiguralo predstavljanje entiteta u njemu, ali da Kovačević, kako Sud ističe u stavu 213 presude, osim što iznosi svoje generalne (uopštene) kritike i stav da bi BiH trebala biti jedna izborna jedinica, nije ponudio dokaze kako je on lično diskriminisan postojećim izbornim pravilima za izbor članova Predsjedništva BiH.
Zbog toga Sud, kako se ističe u stavu 214 presude, zaključuje da su navodi Kovačevića bili usmjereni na to da putem njih dođe do promjene ustavnog i izbornog sistema Bosne i Hercegovine, pa na kraju u izreci Sud odlučuje da je Kovačević kao aplikant "has abused the right of application", tj. da je zloupotrijebio pravo na predstavku tom Sudu, kao i "that applicant lacks victim status", tj. da aplikant nema status žrtve po članu 14 Evropske konvencije o ljudskim pravima, u vezi sa članom 3 Protokola broj 1 te članom 1 Protokola broj 12 uz Evropsku konvenciju.
Piše: Dr Milan Blagojević
Foto naslovna: Siniša Pašalić/RAS Srbija/Dr Milan Blagojević
Izvor: rtvbn.com
Pratite portal Infomedia Balkan i na društvenim mrežama: Fejsbuk i Tviter
