Dok se slavi Trampova pobjeda stižu nove američke sankcije protiv Republike Srpske

Američko Ministarstvo finansija proširilo je sankcije na mrežu pojedinaca i kompanija u Republici Srpskoj koje pokušavaju da zaobiđu ranije nametnute američke sankcije.

Danas je Kancelarija za kontrolu stranih sredstava Ministarstva finansija SAD-a (OFAC) označila jednu osobu i jedan entitet koji podržavaju korumpiranu mrežu zaštite u Bosni i Hercegovini, a koja pokušava da izbjegne američke sankcije. Ova mreža je direktno povezana sa Igorom Dodikom, sinom Milorada Dodika. Dodik godinama koristi svoju zvaničnu poziciju za lično bogaćenje putem kompanija povezanih sa njim i Igorom. Ova korupcija doprinosi podrivanju povjerenja javnosti u institucije BiH i vladavinu prava.

„Predsjednik RS-a Milorad Dodik, njegovi saradnici i pomagači nastavljaju da koriste svoj privilegovani položaj kako bi narušili povjerenje javnosti u regionalne okvire mira i institucije koje su donijele stabilnost i sigurnost Bosni i Hercegovini“, izjavio je vršilac dužnosti podsekretara za terorizam i obavještajne poslove Ministarstva finansija SAD, Bredli T. Smit. „Sjedinjene Države ostaju posvećene otkrivanju napora Dodika i njegove porodice da održe svoje korumpirane mreže zaštite.“

Današnja akcija pojačava prethodne mjere protiv Dodikovih otkrivanjem Igorovih otvorenih pokušaja da izbjegne američke sankcije i ciljanjem pojedinaca koji omogućavaju aktivnosti porodice koje ometaju demokratski razvoj u RS-u.

Finansijska mreža Igora Dodika i pokušaj izbjegavanja efekata američkih sankcija

Sjedinjene Države su označile Dodika 5. januara 2022. godine zbog odgovornosti ili saučesništva u kršenju ili djelovanju koje je ometalo ili prijetilo sprovođenju Dejtonskog mirovnog sporazuma, kao i zbog koruptivnih aktivnosti. Takođe, Sjedinjene Države su ranije označile Dodika 17. jula 2017. zbog ometanja ili prijetnje ometanjem Dejtonskog sporazuma. Pored toga, Sjedinjene Države su 20. oktobra 2023. označile Dodikovu djecu, Igora i Goricu, zbog materijalne pomoći, sponzorisanja ili pružanja finansijske, materijalne ili tehnološke podrške Dodiku, osobi čija su imovina i interesi blokirani.

Napori Dodikovih da se obogate doveli su do OFAC-ovih označavanja 20. oktobra 2023. i 18. juna 2024. godine ključnih dijelova njihove korumpirane mreže zaštite, uključujući nekoliko entiteta i pojedinaca pod Igorovom direktnom kontrolom. Od označavanja, Dodikova mreža je preduzela agresivnu strategiju za pokušaj zaobilaženja efekata sankcija, uglavnom restrukturiranjem i ponovnim uspostavljanjem korporativnih entiteta kako bi prikrili kontrolu i prenijeli imovinu kompanije sa označenih entiteta.

Foto: GERILA

Dodik je koristio svoju zvaničnu poziciju da usmjeri državne ugovore RS-a ka mreži privatnih kompanija koje on i Igor nadziru. Iako Igor kontroliše mnoge kompanije u ovoj mreži, on prikriva svoju ličnu povezanost sa kompanijama oslanjajući se na nominalne vlasnike i direktore. Jedan od ovih pojedinaca je Vladimir Perišić, generalni direktor Prointer ITSS, kojeg je OFAC označio 18. juna 2024. Kao generalni direktor Prointera — entiteta pod Igorovom kontrolom — Perišić je pružao izvještaje Igoru, tražio njegovo odobrenje i uputstva, te sprovodio poslovne odluke po Igorovim uputstvima. Dodatno, Perišić je predložio i sproveo koruptivnu šemu povraćaja novca koja je uključivala Prointer nakon što je dobio instrukcije i odobrenje od Igora.

Nakon što je Kaldera Kompanija označena 18. juna 2024, Igor je uputio Milenka Čičića da osnuje Elpring d.o.o. Laktaši, koji bi služio kao zamjena za Kalderu. Uz Igorovo odobrenje, Čičić je osnovao Elpring i koordinisao prenos cjelokupne imovine i operacija Kaldera kompanije, uključujući zaposlene, na Elpring. Tokom ovog procesa, Čičić je rutinski tražio Igorovo odobrenje za donošenje ključnih poslovnih odluka i obezbijedio da i Igor i on imaju račun za Elpring kojim bi mogli upravljati.

Perišić i Elpring su označeni zbog vlasništva ili kontrole od strane Igora ili djelovanja u njegovo ime, direktno ili indirektno, kao osobe čija su imovina i interesi blokirani.

Implikacije sankcija

Kao rezultat današnje akcije, sva imovina i interesi u imovini navedenih osoba koja se nalaze u Sjedinjenim Državama ili pod kontrolom američkih osoba su blokirani i moraju biti prijavljeni OFAC-u. Pored toga, svaki entitet koji je u vlasništvu 50% ili više od strane jedne ili više blokiranih osoba je takođe blokiran. Sve transakcije od strane američkih osoba ili unutar (ili kroz) SAD koje uključuju bilo koju imovinu ili interese u imovini označenih ili blokiranih osoba su zabranjene, osim ako nisu odobrene opštom ili posebnom licencom koju je izdao OFAC, ili izuzete. Ove zabrane uključuju davanje bilo kakvog doprinosa ili pružanje sredstava, robe ili usluga od strane, ka ili za dobrobit bilo koje blokirane osobe i prijem bilo kakvog doprinosa ili pružanja sredstava, robe ili usluga od bilo koje takve osobe. Neameričke osobe su takođe zabranjene da prouzrokuju ili se udruže kako bi prouzrokovale američkim osobama da svjesno ili nesvjesno prekrše američke sankcije, kao i da učestvuju u ponašanju koje izbjegava američke sankcije.

Pored toga, finansijske institucije i druge osobe koje se upuste u određene transakcije ili aktivnosti sa sankcionisanim entitetima i pojedincima mogu se izložiti sankcijama ili biti predmet izvršnih mjera. Zabrane uključuju davanje bilo kakvog doprinosa ili pružanje sredstava, robe ili usluga od strane, ka ili za dobrobit bilo koje označene osobe, ili prijem bilo kakvog doprinosa ili pružanja sredstava, robe ili usluga od bilo koje takve osobe.

Snaga i integritet OFAC sankcija proizilaze ne samo iz sposobnosti OFAC-a da označi i doda osobe na SDN Listu, već i iz njegove spremnosti da ukloni osobe sa SDN Liste u skladu sa zakonom. Krajnji cilj sankcija nije kazna, već postizanje pozitivne promene u ponašanju.

Sankcije kao podstrek Dodikovom narativu o suverenitetu Republike Srpske

Zanimljivo je razmotriti kako ovi potezi reflektuju širu politiku vlasti u Republici Srpskoj, koja često kombinuje narativ nacionalne ugroženosti s promovisanjem ličnih interesa. Dodikova kontroverzna uloga kao predsjednika Republike Srpske, te njegov naglašeni proruski stav, dodatno komplikuju međunarodne odnose u regionu, istovremeno polarizujući stavove među građanima.

U tekstu objavljenom na portalu Gerila, analizirano je kako je Donald Tramp postao omiljen lider među Srbima, posebno u Republici Srpskoj. Trampov pristup nacionalizmu, anti-globalizmu i podrška suverenitetu nalaze pozitivne reakcije među Dodikovim pristašama. Politička analitičarka Tanja Topić ističe da ova podrška ima korijen u percepciji Trampa kao lidera koji odbacuje liberalne i prozapadne politike i koji razumije “male nacije” suočene s velikim silama.

Ovaj narativ o Trumpu kao lideru koji štiti identitet i suverenitet koristi se i unutar Dodikove političke sfere kao opravdanje za jačanje autonomije Republike Srpske i osporavanje dejtonskih struktura koje, prema mišljenju njegovih pristaša, ograničavaju potencijal Republike Srpske.

Foto: Gerila

Sankcije, koje blokiraju svu imovinu sankcionisanih osoba i entiteta pod američkom jurisdikcijom, usmjerene su na suzbijanje korupcije, ali i na suptilno destabilizovanje režima koji podržava ovakve prakse. Za Dodikove pristaše i njegove saveznike u regionu, ove sankcije će vjerovatno biti interpretirane kao napad na “suverenitet” Republike Srpske i još jedan dokaz “pristrasnosti Zapada”.

Kada se uporede stavovi podržavalaca Trampa i Dodikove retorike, jasno je da Dodik pokušava pozicionirati sebe i Republiku Srpsku u simboličkoj borbi protiv onoga što smatra “nametnutim vrijednostima” Zapada. To otvara pitanje buduće dinamike u odnosima Republike Srpske s međunarodnom zajednicom, kao i potencijalne posljedice za stabilnost u Bosni i Hercegovini, gdje svaki pokušaj destabilizacije nosi značajan rizik.

Američke sankcije ne samo da ciljaju Dodika i njegove saradnike već šalju poruku da će SAD nastaviti podržavati institucije koje osiguravaju mir i stabilnost u Bosni i Hercegovini. Međutim, kako Dodik koristi ovu situaciju za jačanje unutrašnjeg narativa o suverenitetu Republike Srpske, pitanje ostaje otvoreno o tome da li će sankcije postići željeni efekat ili će dodatno polarizovati političku scenu u BiH.

Foto naslovna: gerila.info/Ministarstvo finansija SAD
Izvor: gerila.info

Pratite portal Infomedia Balkan i na društvenim mrežama: Fejsbuk i Tviter